سوره کوثر

سوره کوثر

صد و هشتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام قرآن جای دارد. این سوره که کوچک‌ترین سوره قرآن است به دلیل سخن گفتن از نعمتی به نام کوثر برای پیامبر(ص) در نخستین آیه، کوثر نامیده شده و از پیامبر خواسته است تا در برابر این نعمت بزرگ، نماز بخواند و قربانی کند.حوض کوثر، بهشت، خیر فراوان، نبوت، قرآن، شمار فراوان اصحاب و شفاعت از مصادیق کوثر معرفی شده و به اعتقاد بسیاری از علمای شیعه حضرت فاطمه(س) و فرزندانش یکی از مصادیق کوثر هستند؛ زیرا نزول سوره در پاسخ به کسانی است که پیامبر(ص) را بدون نسل و ذریه می‌دانستند.در فضیلت تلاوت سوره کوثر آمده است کسی که این سوره را در نمازهای روزانه بخواند، روز قیامت از حوض کوثر خواهد نوشید و همنشین رسول خدا در زیر درخت طوبی خواهد بود.

معرفی

• نامگذاری

این سوره را از آن رو کوثر نامیده‌اند که در نخستین آیه آن، از نعمتی به نام کوثر سخن گفته است که خدا به پیامبر(ص) اعطا کرده است.

• ترتیب و محل نزول

سوره کوثر جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، پانزدهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، صد و هشتمین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.

• تعداد آیات و کلمات

سوره کوثر ۳ آیه، ۱۰ کلمه و ۴۳ حرف دارد. این سوره کوچک‌ترین سوره قرآن است.

محتوا

این سوره که مانند سوره‌های ضحی و انشراح، در همه آیاتش پیامبر(ص) را خطاب قرار داده اشاره به نعمتی به نام کوثر دارد که خداوند به پیامبرش عطا کرده است.مفسران کوثر را به خیر فراوان تفسیر کرده‌اندخیری که از پیامبر خواسته شده در برابر آن، نماز بخواند و قربانی کند.

• مصادیق کوثر

مفسران در اینکه مصداق کوثر چیست، اختلاف نظر دارند. حوض کوثر، بهشت، رودی در بهشت، خیر فراوان، نبوت، قرآن، شمار فراوان اصحاب و پیروان، تعداد زیاد نسل پیامبر و شفاعت از مصادیق کوثر معرفی شده است.در تفسیر نمونه به نقل از بسیاری از علمای شیعه یکی از مصادیق کوثر را حضرت فاطمه(س) دانسته‌اند؛ زیرا در سوره سخن از کسانی است که پیامبر را بدون نسل و ذریه می‌دانستند، در حالی که نسل پیامبر از دخترش فاطمه ادامه پیدا کرده و همان نسل است که امامت بر عهده او نهاده شده است.

شأن نزول

سوره کوثر درباره سخنی که عاص بن وائل، درباره پیامبر(ص) گفت، نازل شده است. او به علت آنکه عبدالله فرزند رسول خدا از دنیا رفته بود و پیامبر پسری نداشت، در جمع بزرگان قریش، از پیامبر با واژه ابتر(بدون دنباله) یاد کرد.خداوند با این سوره، به پیامبر دلداری داد که به او خیر فراوان عطا شده است. همچنین به او بشارت داد که دشمنان او ابتر خواهند بود.

خواندن سوره در نمازهای مستحبی

خواندن سوره کوثر، در برخی از نماز‌های مستحبی توصیه شده است؛ از جمله:

• نماز شب یازدهم ماه رمضان: این نماز دو رکعت است؛ در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و بیست مرتبه سوره کوثر خواندمی‌شود.
• نماز شب هیجدهم ماه رمضان: این نماز چهار رکعت است که در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و بیست و پنج مرتبه سوره کوثر خوانده می‌شود.

فضیلت و خواص

ابو بصیر از امام صادق(ع) نقل کرده است: کسی که سوره کوثر را در نمازهای روزانه می‌خواند، در روز قیامت از حوض کوثر خواهد نوشید و همنشین رسول خدا در زیر درخت طوبی خواهد بود.در مجمع البیان به نقل از پیامبر(ص) آمده است:‌ کسی که سوره کوثر را قرائت می‌کند، خداوند او را از رودهای بهشت سیراب خواهد کرد و به تعداد قربانی‌هایی که بندگان خدا در روز عید قربان می‌کنند و همچنین قربانی‌های اهل کتاب و مشرکان به او پاداش خواهد داد.

آثار هنری

سوره کوثر از سوره‌هایی است که بر بنای برخی حرم‌ها، مساجد، امامزاده‌ها و مدارس علمیه به صورت کتیبه یا کاشی‌کاری نقش بسته است؛ از جمله در داخل ضریح امام حسین(ع)،کتیبه‌ای در آرامگاه شیخ صدوق (ابن بابویه) به خط ابراهیم تهرانی،کتیبه‌ای در مدرسه سپهسالار و کتیبه‌های سردر مسجد سید اصفهان