شان نزول آیه غدیر2
شان نزول آیه غدیر2
آیه اِکمال (مائده: ۳)
از کامل‌شدن دین اسلام سخن گفته است. شیعیان بر این باورند که آیه اکمال درباره واقعه غدیر نازل شده و منظور از کامل‌شدن دین، اعلام ولایت و خلافت امام علی(ع) بر مسلمانان است؛ اما اهل سنت نزول آیه را در روز عرفه می‌دانند و معتقدند منظور از کامل‌شدن دین، بیان همه احکام اسلام است.
متن آیه
آیه اِکمال سومین آیه سوره مائده است که در بخشی از آن، از کامل‌شدن دین اسلام و انتخاب این دین از سوی خداوند سخن به میان آمده است:
اَلْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً ﴿۳﴾
امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم، و اسلام را برای شما [به عنوان] آیینی برگزیدم.
زمان نزول
مسلمانان اتفاق‌نظر دارند که آیه اکمال در حَجّة الوِداع نازل شده است؛ اما در اینکه زمان دقیق آن روز عرفه بوده است یا پس از حج و در غدیر خُم، گزارش‌ها و دیدگاه‌های متفاوتی دارند. طبق برخی منابع اهل سنت، ازجمله دو کتاب تفسیری و تاریخی ابن کثیر، نزول آیه در روز عرفه بوده است.
در منابع شیعی تنها دو روایت درباره زمان نزول این آیه به روز عرفه اشاره دارد که آن هم به مساله ولایت امیرالمومنین (ع) اشاره دارد.اما هر دو روایت از نگاه عالمان شیعه یا مشکل رجالی داردو یا ضعیف و متن آن مخدوش است.در مقابل، اجماع شیعه این است آیه اکمال در روز غدیر یا اندکی پس از آن نازل شده است. بیشتر روایات در منابع شیعه، در این خصوص نقل شده است. برخی از علماء اهل سنت نیز ضمن بیان روایت نزول این آیه در روز غدیر، آن را ضعیف دانسته‌اند. اما علامه امینی با بررسی رجالی سند روایت‌های اهل سنت گفته است: آنها براساس موازین اهل سنت موثق‌اند.در برابر این دو دیدگاه برخی معتقدند آیه اکمال دو بار نازل شده است: بار نخست در روز عرفه که پیامبر(ص) به علتی از اعلام آن نگران بود. به همین علت آیه تبلیغ نازل شد و خداوند در آن به پیامبر(ص) ضمانت داد که مشکلی پیش نخواهد آمد. سپس در روز غدیر دوباره آیه اکمال نازل شد.
شأن نزول
منابع شیعه شأن نزول آیه اکمال را واقعه غدیر خم و ولایت امیرالمومنین بر مسلمانان می‌داند. آنان معتقدند که پیامبر اسلام(ص) پس از انجام آخرین حج خود، در مسیر بازگشت، در منطقه‌ای به نام غدیر خم، مسلمانان را جمع کرد و در خطبه‌ای، امام علی(ع) را ولیِّ مسلمانان و جانشین خود معرفی نمود. پس از خطبه مسلمانان با امام علی(ع) بیعت کردند.سپس آیه اکمال نازل شد و از کامل‌شدن دین اسلام خبر داد.
علامه امینی در الغدیر و میر حامد حسین در عبقات الانوار با جستجو در کتاب‌های اهل سنت، شواهد بسیاری از آنان در تأیید و اثبات نزول این آیه درخصوص امام علی(ع) و واقعه غدیر آورده‌اند.
منظور از کامل‌شدن دین
درکتاب‌های تفسیری درباره عبارت «أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ» (دینتان را برایتان کامل کردم)، مباحث بسیاری آمده است.مفسران شیعه و سنی در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی دارند. مفسران اهل سنت به این دلیل که در آغاز و پایان آیه، احکام شرعی بیان شده است، می‌گویند مراد از کامل‌شدن دین آن است که با نزول این آیه همه احکام شرعی اسلام بیان شد.
شیعیان باتوجه به آنکه در آیه از مأیوس‌شدن کافران از اسلام سخن آمده است، این دیدگاه را نمی‌پذیرند؛ زیرا معتقدند احکام شرعی نمی‌تواند به تنهایی موجب حفظ دین و مأیوس‌شدن کافران از آن شود. آنها همچنین اشکال می‌کنند که با اعلام این احکام شرعی، احکام اسلام کامل نشد؛ چراکه پس از آنها آیات دیگری از همین سوره و دیگر سوره‌های قرآن نازل شد و در آنها احکام دیگری بیان شد.شیعیان با استناد به روایات شأن نزول آیه از امامان شیعه، منظور از کامل‌شدن دین را اعلام ولایت و جانشینی امیرالمومنین پس از پیامبر(ص) می‌داند.
- امینی
- مرداد 2, 1398
- 28 بازدید